TSKB Ekonomik Araştırmalar, TSKB Yeşil Kuğu Platformu kapsamında yayımladığı “İklime Dair”in yedinci sayısında, orman ve toprak temasını odağına aldı. Ormansızlaşma, arazi tahribatı ve biyoçeşitlilik kaybı üzere mevzuların insanlığın geleceği için hayati değer taşıdığına dikkat çeken çalışma, Türkiye ormanlarındaki mevcut durum, iklim finansmanı, global besin garantisi ve iklim adaleti üzere mevzuları da geniş bir çerçevede ele alıyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın bilgilerine nazaran; 2020 yılı prestijiyle Türkiye’nin yüzde 29’u orman yeri pozisyonunda. TSKB Ekonomik Araştırmalar, Yeşil Kuğu Platformu kapsamında yayımladığı “İklime Dair”in yedinci sayısında, bu oranın son 50 yılda yaklaşık 2,7 milyon hektar orman yeri artışı manasına geldiğini tabir ediyor. 2021 yılında Türkiye’de meydana gelen orman yangınlarında 205 bin hektar düzeyinde orman alanı kaybedildiğinin altını çizen çalışma,ülkemizde ekonomik maksatlar için sınıflandırılmış orman topraklarının toplam orman yerinin yüzde 42’sini oluşturduğu, dünya genelinde yüzde 30 düzeyinin üzerinde olan kelam konusu oranın Avrupa bölgesinde yüzde 56 olduğunu vurguluyor.
“Sera gazı salımlarının yüzde 12’si orman tahribatlarından kaynaklanıyor”
2020 yılı prestijiyle Türkiye ormanlarında tutulan karbon ölçüsünün yaklaşık 2 milyar ton olarak hesaplandığını hatırlatan çalışmaya nazaran; ormanların tarım yahut altyapı üzere farklı maksatlara yönelik toprağa dönüştürülmesi olarak tanımlanan “ormansızlaşma” terimi, sırf karasal biyoçeşitlilik kaybına yol açmakla kalmıyor, ormanların karbon tutma kapasitesinin azalmasına da neden oluyor. Son 20 yılda dünya ormanlarının toplam global emisyonların yaklaşık yüzde 20’sine denk gelen 7,6 milyar ton karbonun atmosferden çekilmesini sağladığının altını çizen çalışma, ormansızlaşma ve orman tahribatının toplam sera gazı salımlarının yüzde 12’sinden sorumlu olduğunu vurguluyor. Pek çok milletlerarası örgüt dataları ile derlenen çalışmada, 1990-2020 yılları ortasında temelde tarıma yönelik arazi dönüşümü sebebiyle tüm dünyada Libya’nın yüz ölçümünün iki buçuk katından daha büyük bir alana denk gelen 420 milyon hektarlık orman alanının yok olduğu belirtiliyor. Çalışmada, 2050 yılına kadar kuraklık nedeniyle dünyada 216 milyon insanın zarurî göç mağduru olacağı yahut orman alanlarındaki mevcut azalış eğilimi nedeniyle “ormansızlaşmayı durdurma” bileşenini içeren Birleşmiş Milletler (BM) 15’inci Sürdürülebilir Kalkınma Amacı’nın yakalanmasının en âlâ ihtimalle 2045’e kadar mümkün görünmediği üzere çarpıcı bilgiler de mevcut. Tüm dünyadan ndişe verici datalara karşın İklime Dair, ormanlaştırma faaliyetleri ve tekrar canlanan doğal orman alanlarının da tesiriyle tıpkı periyottaki net orman kaybının 178 milyon hektar olarak hesaplandığını vurguluyor.
“İklim krizinin ekonomik tesirleri bölgesel olarak değişiklik gösterecek”
Çalışma, iklim krizinin ekonomik tesirlerinin bölgesel olarak eşit olmayacağını da vurguluyor. Güneydoğu Asya ve Latin Amerika’nın daha kurak koşullarla karşı karşıya kalacağı beklenirken, kuzey yarım kürede yer alan gelişmiş iktisatların iklim değişikliğinin olumsuz tesirlerine daha az maruz kalacağı öngörülüyor. Kelam konusu tesirlere daha hazırlıklı olmaları nedeniyle bu ülkeler, nispeten daha düşük ekonomik risk taşıyor.
Öte yandan, Swiss RE’nin İklim İktisadı Endeksi’ne mevzu 48 ülke ortasında yer alan Türkiye için, çalışmada bedellendirilen üç farklı global ısınma senaryosunda 2040 yılına kadar yüzde 2,5 ile yüzde 10,3 ortasında potansiyel GSYH daralması öngörülüyor. Kelam konusu rapora nazaran Türkiye, genel iklim riski sıralamasında 48 ülke ortasında 15’inci, çok kuraklık riski sıralamasında 4’üncü, çok yağış ve sel sıralamasında 26’ıncı ve iklim değişikliğinin tesirleriyle uğraş edebilme kapasitesi sıralamasında 36’ıncı pozisyonda.
Çalışmada öne çıkan başka satır başları ise şöyle:
- Arazi tahribatının en kıymetli sonucu; kuraklık ve çölleşme. Bu iki kavramın global besin garantisine olan olumsuz tesiri ise artış eğiliminde bulunuyor. Örneğin Birleşmiş Milletler Dünya Besin Programı (WFP), 2022 ve 2023 yıllarında 46 ülkede yerleşik 49 milyon insanın kıtlık yahut kıtlığa yakın hayat kaidelerine maruz kalabileceğini öngörüyor. Arazi tahribatının sebep olduğu ekosistem bozulması yıllık 6,3 trilyon dolar meblağında mal ve hizmet kaybına sebep oluyor.
- Dünyada mevcut hayvan, bitki ve böcek çeşitlerinin yüzde 80’ine konut sahipliği yapan tropik ormanlardan 1980-2000 yılları ortasında kaybedilen toplam 100 milyon hektarlık alan, yeryüzünde yaşayan 100 milyon canlı cinsini yok olma tehlikesi ile karşı karşıya bıraktı. İktisadi İş Birliği ve Kalkınma Teşkilatı’nın (OECD) iddialarına nazaran biyoçeşitlilik sayesinde elde ettiğimiz tohum döllenmesi, suyun temizlenmesi, sel önlenmesi yahut karbon tutulması dahil pek çok ekosistem hizmetinin pahası global düzeyde yıllık 125 ila 140 trilyon dolar düzeyinde. Kelam konusu fiyat global GSYH’nin yaklaşık bir buçuk katı.
- Yaz mevsiminin yeni başlamasına karşın dünyanın pek çok bölgesi şimdiden eskisinden daha sık ve daha güçlü sıcak hava dalgaları ve kuraklığa maruz kalıyor. Dünya Meteoroloji Örgütü’nün iddialarına nazaran global ısınmanın önümüzdeki beş yıl içinde endüstrileşme öncesi periyoda kıyasla 1,5oC’den fazla artma ihtimali yaklaşık yüzde 50.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
