Uykuyla ilgili meselelerin sayısız kaynağı olabiliyor. Yetersiz fizikî aktiviteden depresyona, alkol kullanımından dijital ekranlara fazla bakmaya, çeşitli ilaçların kullanımından uyku apnesine, korku bozukluklarından kronik hastalıklara, bipolar bozukluktan vardiyalı işlerde çalışmaya varana kadar uyku sıkıntılarına neden olan birçok faktör bulunuyor.
Bu kadar farklı etken görülebilmesi nedeniyle uyku meselelerinin tedavisinin de değişkenlik gösterdiğini söz eden Psikiyatri Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Fatma His Kaya Yertutanol, tek bir uyku sorunu ve tek bir tedaviden bahsedilemeyeceğini belirterek uyku ilaçları ve yanlışsız kullanımlarına ait değerlendirmede bulundu.
Kişiye özel veriliyor
Uyku ilaçları kolay davranışsal tekliflerle çözülmeyen uyku sıkıntılarının süratli ve süreksiz tedavisinde tercih ediliyor. Uyku ilacı önerilen psikiyatrik durumların birçoklarında uyku bozukluğunun asıl nedeninin depresyon, tasa bozukluğu, bağımlılık, şizofreni, bipolar bozukluk üzere mevcut psikiyatrik bozukluk olduğunu belirten Yrd. Doç. Dr. Yertutanol, “Bu nedenle asıl psikiyatrik bozukluğun tedavi edilmesi uyku bozukluğunun da ortadan kalkmasını sağlar. Böylelikle sıklıkla, uyku ilaçlarının uzun vadeli kullanılmasına gerek kalmaz.” formunda konuştu.
Uyku ilacı kullanımında kesinlikle uzmana başvurulmasının kıymetli olduğunu söz eden Yertutanol, bilinçsiz ilaç kullanımına karşı ikazda bulundu.
Uyku ilaçlarının hudut sistemi üzerine tesir eden ilaçlar olduğunu, bu ilaçların beynin uykuyla alakalı alanlarındaki hudut hücrelerinin çalışma suratını yavaşlatarak ve beyindeki doğal kimyasalların seviyelerini değiştirerek tesir gösterdiğini kaydeden Yertutanol, “Bu ilaçların tesirlerinin başlama müddetleri, tesirlerini sürdürme mühletleri ve tesirlerinin sonlanma müddetleri birbirinden farklılık göstermektedir. Kullanan kişinin genetik özellikleri, yaşı, diğer ilaç kullanıyor olup olmadığı, öbür bir tıbbi hastalığı olup olmadığı, alkol/madde bağımlılığı olup olmadığı, gebelik/emzirme durumu olup olmadığı, ağır bir işte çalışıp çalışmadığı, araç kullanıp kullanmadığı üzere birçok farklı özellik doktor tarafından kıymetlendirilerek ilaç seçimi yapılmaktadır. Tüm ilaçlarda olduğu üzere uyku ilaçlarında da yanlış ve bilinçsiz ilaç kullanımı yarardan çok ziyana neden olabilmektedir.” tabirlerini kullandı.
Sağlığa ağır hasar verebiliyor
Tavsiye üzerine ilaç kullanımının zararlarına değinen Yertutanol, ilaçların muhakkak bir gayeye yönelik olarak laboratuvar ortamında üretilmiş, bedenin doğal yapısında bulunmayan kimyasallar olduğunu ve uyku ilaçlarının eş dost tavsiyesi ile kullanımının sonuçlarının varsayım edilenden ağır olabileceğini belirterek, “Bu ilaç kümesi temel olarak hudut sistemi üzerine tesir ettiği için dikkat ve uyanıklığı bozmaktadır. O nedenle kişi sabah uyansa bile hala dikkat/odaklanma bozukluğu sürebilmekte yani artık (kalıntı) tesir yaşanabilmektedir. Algılama ve harekete geçme yavaşladığı için kazalar ve zihinsel performansta azalma görülebilmektedir.” ihtarında bulundu.
Bu ilaçların öteki birçok ilaçta olduğu üzere kalp ve karaciğer üzerine olumsuz tesirleri olabileceğini hatırlatan Yertutanol, uyku ilaçlarının kimilerinin bağımlılık yapabildiğini ve kimilerinin öteki ilaçlarla yahut alkol ile etkileşime girebildiğini belirterek “Alkol ile birlikte denetimsizce kullanılan uyku ilaçlarının vefata yol açması mümkündür. Hamile ya da emziren bayanlarda uyku ilaçları bebeğe ziyan verebilmektedir. Öteki yandan kimi uyku ilaçları mevcut psikiyatrik hastalığı kötüleştirebilmekte yahut görünür olmayan psikiyatrik hastalıkları tetikleyebilmekte yani açığa çıkarabilmektedir.” biçiminde konuştu.
Uyku ilaçlarının, uyku bozukluklarının küçük bir kısmında ve çoklukla süreksiz müddetlerde önerildiğini söz eden Yertutanol, uyku ilacı gerektiren durumlarda öncelikle davranışsal tekliflerin denenmesi ve uyku hijyeni kurallarının uygulanması gerektiğini söyledi.
